Met "Weiches Hart" creëerde de Russische schilder Wassily Kandinsky (1866 - 1944) een werk van ongekende explosiviteit. Het is voor het laatst gezien in de villa van een Weimar-kunsthandelaar die tijdens een inbraak is vermoord. Gelukkig gebeurde het drama alleen in de tv-fictie van de "plaats delict". Het beeld zelf heeft echter ook een dramaturgie, namelijk van kleuren, vormen, hun contrasten en overeenkomsten.

Georganiseerde beeldcompositie
In tegenstelling tot Kandinsky's energieke, gespannen werken uit de jaren twintig, lijkt "Weiches Hart" georganiseerd en rustgevend. De compositie oogt evenwichtig door de vakkundige integratie van horizontaal en verticaal. De vrije sikkelvormen en de cirkel zorgen voor een ingetogen dynamiek. Over het algemeen heerst de indruk van goed doordachte omstandigheden.

Basiskleuren en basisvormen
In zijn functie als Bauhaus-leraar (vanaf 1922) concentreerde Kandinsky zich op de basiskleuren rood-geel-blauw en de basisvormen van cirkel-driehoek-vierkant. Deze componenten vinden we ook terug in de “Soft Hard” compositie, zij het in variaties. Alsof ze worden gedeeld door een onzichtbare rand, bevinden de blauwe en koele elementen zich aan de linkerkant, de rode en gele (warmere) elementen aan de rechterkant. Ondanks deze schijnbare onverenigbaarheid streeft de kunstenaar naar compromissen. Door onderlinge penetraties lost hij het kleurconflict op en zorgt voor een goed geproportioneerd totaalresultaat. Dit wordt aangegeven door de gele balk op de blauw-koele helft of de blauwe driehoek en sikkel op de geel-rood-warme helft.

Kandinsky en Klee
Een geringe relatie met soortgelijke werken van Paul Klee (1879 - 1940) valt niet te ontkennen. Dit is geen toeval, want beiden werkten als docent bij het Bauhaus en gingen intensief om met basiskleuren en basisvormen. Er was een vriendschappelijke relatie tussen de twee kunstenaars. Sterker nog: Klee zag de Russische kunstenaar als een "vriend en leraar". Hoe dan ook, de 13-jarige Kandinsky heeft de een of de ander van Klee misschien 'gezien'. In het bijzonder de gecoördineerde interactie van kleuren en vormen, zoals we die in "Soft Hard" realiseren.

Contrast van vormen
"Soft hard" - deze titel verwijst naar de vorm van de afbeelding. Het attribuut "zacht" komt voornamelijk van de cirkel op de linkerhelft van de afbeelding. Hoewel het niet in het midden is geplaatst, vertegenwoordigt het dankzij zijn exclusiviteit een soort centrum, maar de driehoeken, rechthoeken en, tot op zekere hoogte, de sikkels lijken hard en puntig. Met veel goede wil kunnen de cirkel en de binnencirkel worden geïnterpreteerd als een oog. Zoals bekend vermeed Kandinsky dergelijke toeschrijvingen. In de werkelijkheid van het kunstwerk bestaan de geometrische figuren en kleuren alleen voor zichzelf: of de schilder zich onbewust een portret, een groep figuren, een landschap of een gebouw voor ogen had - wie kan dat zeggen?

---

Zacht Hard · Wassily Kandinsky
Galerie Maeght, Paris, France / Bridgeman Images